Eyer kullanmadan hiçbir şey kullanmayarak at binmeye çalışmak oldukça zor ve imkânsız gibidir. Bu yüzden eskiden insanlar ata daha rahat şekilde binip kullanmak ve binmiş olduğu attan düşmemek adına eyeri icat etmişlerdir. Bu yazımızda eyer ne demek, at nasıl eyerlenir ve eyer çeşitleri ile eyer parçaları konularını anlatacağız.
At Üstüne Konulan Eyer Nedir?
Eyer, binicinin ata binmesi için deri, tahta (genelde kayın ağacı) ve demirden yapılmış yük taşıma gerecine denir. Ata binen kişi bu sayede atı daha rahat bir şekilde kontrol edebilmektedir. Bununla birlikte atın ürkmesiyle bile kolay bir şekilde biniciler düşmezler. Eğer doğru bir şekilde takılmazsa attan çok kolay bir şekilde düşerek sakatlanma ihtimali yüksek olacaktır.
Eyerler Doğru Şekilde Nasıl Takılır?
Mutlaka at için eyer nasıl yapılır bilinmesi gerekir. Atın üstüne koymak için eyerleri iki ucundan birden tutarak atın ön bacaklarına yakın olacak şekilde sırtına atılmalıdır. Bu esnada tabii ki atın sırtını acıtmamak adına eyeri iki ucundan tutup atın sırtına koymanız önem gösteriyor. Çünkü atın canı yandığı vakit huysuzlaşabilir. Böyle olduğunda takmak biraz zorlaşacaktır.
Atın Sırtına Tam Oturtmalısınız
Eyeri takarken at kolonların sıkılması esnasında gıdıklanabilir. Bu nedenle tepki göstererek huysuzlaşabilir. İlk safhada kolonları çok sıkmayarak atla birlikte birkaç tur attıktan sonra sıkmak daha sağlıklı olacaktır.
Eyerde bulunan uzun kolonu atın alt kısmından geçirip diğer tarafta bulunan bağlama yerlerine bağlamanız gerekir. Kolonları bağlama esnasında eyerin düşmemesine oldukça dikkat etmelisiniz. Kolonlar ne kadar sıkı bağlanırsa eyerler o kadar sabitlenmiş olacaktır. Bu sayede düşme riski azalacaktır.
At İçin Hangi Eyerin Kullanılacağı Bilinmeli
En önemli olan konudan bir tanesi ata hangi eyeri kullanılması gerektiğini bilmektir. Yanlış eyer kullanımı atın sırtında, belinde ve cidagosunda yara, bere ve ağrılara neden olur. Binicinin eyer üstünde kusursuz binmesi ve ata isteklerini iletebilmesi için, eyerin kusursuz yapılmış ve uydurulmuş olması gerekir.
Eyerlemeden Önce Yapılması Gerekenler
Atı eyerlemeden önce eyer altı atın sırtına konulur. Bu işlem hayvanın sırt kısmında yara açılmasına karşı koruyucu olacaktır. Ardından üzerine eyerlerin konması ile kolanlar bağlanır. Arkaya ve öne kaçmaması adına boyundan ve kuyruk kısmının altından kayış geçirilir. İyi şekilde yapılmış eyerleme işlemi sırt kısmına iyi bir şekilde oturacağından hayvana sıkıntı vermez. Böylece binici de üstüne rahat şekilde oturur.
Eyerler Kaç Parçadan Oluşur?
Birçok çeşidi bulunan eyerler genelde, çatısı, kaşı ve takımı parçalarından oluşmaktadır. Eyerin çatısı iskelet yapısını oluşturur ve kafes biçiminde olarak tahtadan üretilir. Eyerin arka ve önünde binenin öne veya arkaya kaymaması adına yapılan çıkıntılı bölüm ise eyerin kaşı olmaktadır.
- Ön hane (Ön kaş) Eyerin ön tarafında bulunan yukarıya kalkık kısım ön kaş diye adlandırılır ve bu bölüm atın cidagosuna denk gelir. Ön kaşta yeteri kadar boşluk olmnası gerekir ki, atın cidagosuna bir baskı oluşmasın. Bunun için, ön kaş içerisinde bu boşluğu sağlayacak deri içerisindekalan, eyere dik ön kaş demiri (plastikten de imal edilmiş olabilir) bulunur. Ön kaşın genişliği eyerin büyüklüğünü belirler ve bu bölümde bulunan ön kaş demirinin sağlamlık kontrolü yapılarak, cidagoda olası bir ezilme yaralanmanın oluşması engellenmelidir. Kırık bir ön kaş demiri cidagoda yaralara ve ağrılara neden olur.
- Orta hane (Biniş Yeri)
- Arka hane (Arka Kaş): Oturak bölümünün en yüksek arka bölümüne arka kaş denir. Eyerin bu bölümünün üzerine geçilecek biçimde yere konulursa, keskin kenarlı bu bölüm çok çabuk yırtılır.
- Üst tepindirik
- Alt tepindirik
- Çeki kayışları
- Kolan ve üst kolan: Eyeri ata tutturmaya yarayan kayıştır. Deri, bez, örgü ip vb. malzemeden imal edilmiştir.
- Üzengi kayışları ve üzengiler (Ön hanenin gerisine, eyer tahtasının uç kısmına yerleştirilmiştir.)
- Eyer altlığı: Keçe, dolgulu bez beya sentetik malzemeden imal edilmiş, eyerin atın sırtında yara yapmasını engelleyen malzemedir. Uçlarındaki kayışlar, eyerin ön tarafından geçirilir. Kayışların kemerinde kolan kayışlarının takıldığı geri kayışları geçirilir. Kayışların kemendine kolan kayışlarının takıldığı gerigi kayışları geçirilir. Her zaman önce eyer altlığının kayışları takılır, sonra kolan kayışları takılır.
- Eyer iskeleti ve yastıkları: Eyerin esas biçimini veren tahtadan, metalden, deriden veya sert plastik malzemeden imal edilmiş, eyerin deri aksamının içinde akalan, gözle görülmeyen bölümdür. (Oturma yerine esneklik sağlamak için, yaylı ve hafif metal parçalarıyla desteklenmiştir. Yastıklar atın omirilik kemiğine rahatlık verecek şekilde bir kanala ayrılmıştır. Keçe veya yünden yapılır ve deri ile kaplanır. Lastik yastıklarda bulunmasına karşın çabuk bozulur ve bakımı zordur. )
At kılı veya bez artıkları ile doldurulmuş olan yastık, atın sırtının yara olmasını engelleyen bölümdür. İki adet olan bu yastıkların ortasında kalan boşluğa hava tüneli denir.
Eyerle beraber takım oluşturmaktadır.
Kullanım Amaçlarına Göre Eyer Çeşitleri
- Engel atlama eyeri
- At terbiyesi (dresaj) eyeri
- Üç günlük yarışma eyeri
- Kovboy (Western)
- Voltij
- Düz Yarış Eyerleri
- Pony Eyeri
Bu tip eğerler çok eskilerden günümüze kadar gelmiş, savaşlarda, eğitimlerde ve çeşitli faaliyetlerde kullanılmıştır. En iyi eğerler Osmanlı Devleti zamanında ortaya çıkmış ve tüm dünyaya yayılmıştır.