Günümüzde eski Türk devletlerini anlatan dizilerden gördükten sonra atların kuyrukları neden bağlanır sorusu oldukça merak edilmeye başlandı. Bu sorunun popülerlik kazanmasında televizyon dizilerindeki sahnelerin kuşkusuz çok fazla etkisi bulunmaktadır. Çünkü televizyon dizilerinde özellikle savaş sahnelerinde atların kuyruklarının bağlı olduğu görülmektedir. Bu da insanların savaşta atın kuyruğu neden bağlanır diye düşünmelerine yol açmıştır.
Atkuyruğu bağlamanın amacı nedir?
Atların kuyruğunun bağlanma amacı oldukça uzun olan kuyruk kıllarının savaş sırasında atın ayaklarına dolanmasına engel olmaktı. Manevra kabiliyetini artırmak için yapılan bu hareket zamanla savaş öncesi bir gelenek haline gelmiştir. Vatanını savunmaya giden Türk yiğitleri, düşmanla savaşmadan önce atlarının kuyruklarını ipek ile örüp bağlamışlardır.
Savaş öncesi atın kuyruğunun bağlanması
Geçmiş dönemlerde Türk hakanları savaş öncesinde atlarının kuyruklarını hep bağlamışlar. Onlar için atın kuyruğunun bağlanmasının farklı sebep ve inançları bulunmaktaydı.
Bu sebeplerden bazıları şunlardır:
- Atın kuyruğunun bağlanması kahramanlık ve yiğitlik alameti olarak görülüyordu.
- Uzun atkuyruklarının savaşta engel oluşturacağı düşünülmekteydi.
- Savaş alameti anlamına geldiği de düşünülmektedir.
Bunlar yalnızca birkaçını oluşturmaktadır. Bilmediğimiz daha farklı anlamlar da olabilmektedir.
Atın Kuyruğunun Kesilmesi
Türklerin İslamiyet’ten önceki cenaze törenlerinin temelinde Şamanizm inancı yatmaktadır. İslamiyet’in kabulünden sonra da bunun etkisi devam etmiştir. Savaş esnasında Türk hakanı hayatını kaybederse savaş sonrasında atın kuyruğu kesilmektedir. Bunun nedeni ise Türk hakanının arkasından yas tutmaktır. Atın kuyruğu kesilerek ölen hakanın arkasından yas tutulmaktadır.
Atkuyruğu Bağlamanın Geçmişi
At kuyruğunu bağlama geleneği Türklere özgüdür. Alp Arslan da, Malazgirt Meydan Savaşı’nda atının kuyruğunu bağlamıştı. Türkler, at kuyruğunu iple bükme ya da bağlamaya sırtlamak derlerdi. Harzemşahlar döneminde yazılmış Türkçe sözlüklerde “tügdi atnın kuyrugın” şeklinde deyimlere rastlanır.
Atın kuyruğunun bağlanması geleneği ilk olarak Kırgızlarda görülmüştür. Daha sonrasında Hunlarda görülmüştür. At kuyruğunu bağlama geleneği Kırgızlarda, Hunları temsil eden Ho-Chü-P’ing dikilitaşında, Çin ressamı Han-Kan’ın yapmış olduğu bir Hun portresinde ve sair Türk boylarında da görülür. Bu gelenek daha sonra Türklerden sonra Moğollara da geçmiştir. Moğolların da atlarının kuyruklarını bağladığı saptanmıştır. Atkuyruğu bağlamak kavramına devletler tarafından farklı anlamlar yüklenmiştir. Her devletin bu konudaki inancı farklı olsa bile yaptıkları eylem aynı olmuştur. Günümüzde de atalarımızdan günümüze ulaşan bu gelenek dizilerde de yerini almıştır. Bu eylem ise geleneklerimize ne kadar bağlı bir millet olduğumuzu bir kez daha gözler önüne sermiştir.
Yararlanılan Kaynaklar
Aziz BAŞDİN, Selçuklularda İslamiyet Öncesi Türk Kültürünün Etkileri
Türk Tarih ve Kültüründe “At“, Erişim Tarihi 19.08.2020, https://www.bilgicik.com/yazi/turk-tarih-ve-kulturunde-at/
