Atlar ne yer? Atların Beslenme Rehberi

Atların beslenmesi, onların sağlıklarını, performanslarını ve genel yaşam kalitelerini doğrudan etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Doğru ve dengeli bir beslenme, atların enerji seviyelerini korumalarına, kas gelişimlerine ve sindirim sistemlerinin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Bu yazıda, atların ne yediğini ve temel besin ihtiyaçlarından bahsedeceğiz.

1. Atların Doğal Beslenme Alışkanlıkları

Atlar, doğal yaşamlarında otlayarak beslenirler. Bu, onların sindirim sistemlerinin uzun süre boyunca yavaş yavaş yiyecek işlemeye uygun olduğu anlamına gelir. Doğal olarak otlayan atlar, gün boyunca küçük miktarlarda yiyecek tüketirler. Bu nedenle, evcil atların beslenme programları da bu doğal alışkanlıklarına uygun olarak düzenlenmelidir.

2. Temel Besin Grupları

Atların diyetlerinde bulunması gereken temel besin grupları şunlardır:

• Lif: Atların sindirim sistemi için en önemli besin kaynağıdır. Lif, genellikle ot, saman ve silaj gibi kaba yemlerde bulunur. Atların günlük besinlerinin %50-60’ını lif oluşturmalıdır.
• Karbonhidratlar: Enerji kaynağıdır ve genellikle tahıllarda bulunur. Mısır, arpa ve yulaf gibi tahıllar, atların enerji ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılabilir.
• Protein: Kas gelişimi ve onarımı için gereklidir. Yonca, soya küspesi ve baklagiller, yüksek protein içeriğiyle bilinir.
• Yağlar: Ekstra enerji sağlar ve derinin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Bitkisel yağlar (örneğin, keten tohumu yağı) bu amaçla kullanılabilir.
• Vitaminler ve Mineraller: Genel sağlık için gereklidir. A ve E vitaminleri, kalsiyum, fosfor, magnezyum ve selenyum gibi vitamin ve mineraller, atların diyetine eklenmelidir.

Yaygın Kullanılan Yem Türleri

At yemi dediğimiz zamana oldukça geniş bir besin çeşitliliğinden bahsetmiş oluyoruz.  Atların yediği besinleri genel olarak ikiye ayırabiliriz.

– Kaba Yemler
– Tane Yemler

1. Kaba Yemler

• Mera: Atlar günde 12 saat merada otlayabilir. Açık havada merada otlayan atlar bu sayede egzersiz yaparak iyi bir kondisyona da sahip olurlar. Mera; yabani otlardan arındırılmalı, kurumuş ve kartlaşmış olan otlar kesilmelidir.

Meranın baklagil-ot karışımından oluşması; atın besin maddeleri ihtiyacını karşılaması, uzun ömürlü olması ve uzun bir otlama süresi sağlaması nedeni ile idealdir. Merada baklagiller familyasından bitkilerin bulunması, meranın kalitesini daha da artırır.

Toprak yapısı kumsal olan meralar aşırı otlatma nedeniyle yetersiz bir duruma geldiğinde, atların kaliteli kaba yemlerle takviye edilmesi gerekir. Kaba yem takviyesi yapılmadığında, mide ve bağırsak sisteminde kum birikimi olur.

Kum birikimi sancıya neden olur. %5-10 oranında buğday kepeği ve tane yem karışımı ile hazırlanacak bir yem karışımı, kum birikimi problemini çözer.

• Kuru ot: Atların temel yiyeceğidir. Taze çayır otu veya kurutulmuş saman, atların günlük beslenme ihtiyaçlarının büyük kısmını karşılar.

Kuru ot için çayır büyüme döneminde (çiçeklenmeden önce) biçilmelidir. Sadece çayır otuna kıyasla, kuru otun baklagil-ot karışımından oluşması, daha çok protein, mineral madde ve vitamin demektir.

Yağışı bol alan ya da rutubetli bölgelerde otun kurutulması büyük problemdir. Bu gibi yörelerde ot kurutulurken küf oluşmamasına dikkat edilmelidir.

• Yonca: At rasyonlarını dengelemek için kullanılır.
• Saman: Çekirdeği çıkartılmış ve altın sarısı renginde olan kesilmiş ve kurutulmuş saptır.

2. Tane At Yemleri

• Yulaf: Beyaz veya siyah renkte, ezilmiş ve dövülmüş olarak.
• Arpa: Sert ve sarı renkte, ezilmiş ve dövülmüş kalın olarak. Sadece arpa ile beslemek atlarda koliğe neden olabilir.
• Mısır: Dövülmüş veya ıslatılmış kalın sarı renkte.
• Sorgum: Kırılarak veya dövülerek, sancıya neden olabileceği için dikkatli olarak verilmelidir.
• Buğday Kepeği: Fosfor yönünden zengindir. Hacimli ve hafif laksatif bir etkiye sahip olması nedeni ile atlar oldukça severek yerler.
• Soya Küspesi: Çok iyi bir protein kaynağıdır. Tayların beslenmesinde de kullanılır.
• Keten veya Pamuk Tohumu Küspesi: Proteinli yemler içinde yaygın olarak kullanılır. Ayrıca atın kıllarına parlaklık ve canlılık verir.
• Melas: Atların iştahını artırmak için kullanılır. Ayrıca toz bağlayıcı özelliği nedeni ile tane yem karışımlarının tozlanmasını önler. İhtiva ettiği şeker nedeni ile, atların su içme isteğini artırır.

Doğal yemlerin sanayi usulüne göre hazırlanması ve içine başka besinlerin eklenmesi. (un, soya…)
Hazır yemler iki şekilde hazırlanır. Pelet veya taneli

Özel Durumlar ve Diyet Ayarlamaları

Atların beslenme ihtiyaçları yaşlarına, sağlık durumlarına ve aktivitelerine göre değişiklik gösterebilir. Örneğin:

• Yarış Atları: Yüksek enerji ihtiyacı nedeniyle daha fazla tahıl ve yağ içeren bir diyet gerektirir.
• Gebelik ve Emzirme Dönemi: Ekstra protein ve enerjiye ihtiyaç duyarlar.
• Yaşlı Atlar: Sindirim sistemi daha hassas olabilir ve diyetlerinde yumuşak yemlere yer verilmelidir.
• Hastalık veya Yaralanma: Özel beslenme programları gerekebilir.

Atlarda Su Tüketimi

Günümüzde, tüm ahırların içinde suluk olmalıdır. Bu mekanizma, atların istedikleri zaman su içmelerini sağlar. Bu suluklar, her gün temizlenmeli ve çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. Atlar, günde yaklaşık 20 ila 40 litre su içerler. Tabi bu durum sıcaklığa göre değişiklik gösterir.

• Su yemlemeden önce verilmelidir.
• Tane yemlerden hemen sonra su verilmesi çok sakıncalıdır.
• Tane yemlerden hemen sonra verilen su midede bulunan yemi hemen bağırsaklara sevk eder ve atın sindirim sistemine bozar.

Atlar nasıl beslenir?

Atların beslenme programı, bireysel ihtiyaçlarına göre planlanmalıdır. Her atın kilo, yaş, aktivite seviyesi ve sağlık durumu göz önünde bulundurularak bir beslenme planı oluşturulmalıdır. Ayrıca, temiz suyun her zaman erişilebilir olması hayati öneme sahiptir.

Atları beslerken neleri yememesi veya dikkatli yemesi gerektiğine de bu yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Atların Beslenme Sıralaması

1. Su
2. Kuru Ot
3. Tane yem şeklinde olmalıdır.

At Beslenmesi Nasıl Yapılır?

Öncelikle atlarımıza verdiğimiz yemler kaliteli olmalıdır.

Atlara kaba yemler, tane yemlerden önce verilmelidir. Tane yemlerin midede daha uzun bir süre kalmasını temin etmek için, kaba yemden sonra ata az miktar su verilir. Bu su kaba yemin mideyi terk etmesini kolaylaştırır ve hızlandırır. Bundan sonra tane yem verilir.

Atlara verilen yemlerde mantar ve küflenme olmamalıdır. Yemlerin içerisinde küçük taş parçalan ve kum bulunmamalıdır. Bu durumlar sancıya neden olur.

Atlara verilen tane yemlerin (arpa-yulaf) kırılarak veya ezilerek verilmesi, yemlerin sindirilme derecesini ve atın yemden yararlanma gücünü artırır. Atlar yem değişikliklerine karşı çok hassastırlar. Taze ottan kuru ota veya tane yeme geçişler yavaş yavaş artırılarak yapılmalıdır.

Çalışma yapacak atlar çalışmaya çıkmadan en az 1 saat önce yemini tamamen bitirmiş olmalı veya çalışmadan gelmiş atlara en az 1 saat sonra yem verilmeli

Atlara verilen tane yem toz halinde ise (atlar tane yem yemeden önce derin nefes alıp verirler) üst solunum yollarına kaçabilir. Bu sakıncayı önlemek için, tane yemin üzerine elle hafif su serpilerek ıslatılır. Bu ıslatma işlemi at yem yemeğe başlamadan hemen önce yapılmalıdır. Tane yemin önceden ıslatılması fermantasyona neden olabilir. Fermente olmuş yemler sancı tehlikesini artırır.

Yemlemeden hemen sonra ata idman yaptırılmamalı, iş hayvanı ise çalıştırılmamalıdır.

Ata yeterli miktarda yem verilmesine karşın, at zayıf ve güçsüz ise, önce iç parazit muayenesi yaptırılmalı ve sonra da dişlerine bakılarak gerekirse premollar ve molar dişler törpülenmelidir. Her yaş ve cinsiyetteki atların en büyük düşmanı yağlanma ve istirahattır. Bu nedenle atlara yeterince idman yaptırılmalıdır. Atlara verilecek günlük yem miktarı, atın çalıştırılıp çalıştırılmadığına, eğer çalıştırılıyor ise ağır veya hafif bir işte çalışmasına göre değişir.

Atların Beslenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar

• Atın yaşına, çalışma durumuna, ağırlığına göre dengeli bir rasyon hazırlanmalıdır.
• Ani rasyon değişikliklerinden kaçınılmalı, artırılacak ya da azaltılacaksa yavaş yavaş yapılmalıdır.
• Hamile ve büyüme döneminde olan atlarda protein ve mineral yüksek olmalı
• Kaba yemin rasyondaki ağırlığı %50 olmalıdır.
• Elden yem yedirmemeli ki bu durum kemirmeye neden olabilir.
• Büyüyen ve hamile olan atlara daha ziyade baklagil otları verilmeli.
• Olgun ve yaşlı atlara buğdaygil otları tercih edilmeli.
• Yemle yeterince kalsiyum ve protein verilmelidir.
• Beslenmenin sağlıklı olması için atların diş kontrolü aksatılmamalıdır.
• Konsantre yemlerin çok inceltilmemesi gerekir.
• Su mutlaka temiz ve serin olmalıdır.
• Antrenmandan – binişten yeni gelen atlara, teri kuruyunca ve nabız, solunum değerleri normal olunca su verilir.
• Ahırda kalan atların sağlığı için sürekli biniş veya çılbır yapılmalı. Aksi takdirde yem rasyonu yeniden düzenlenmelidir.

Sonuç

Atların sağlıklı ve dengeli bir diyete sahip olmaları, onların genel sağlık durumlarını ve performanslarını doğrudan etkiler. Doğru besinleri doğru miktarlarda sağlamak, bu asil hayvanların uzun ve sağlıklı bir yaşam sürdürmelerine yardımcı olur. At beslenmesi konusunda her zaman bir veteriner veya beslenme uzmanından profesyonel tavsiye almak, en iyi sonuçları elde etmek için önemlidir.