Koyu donlu atlarda vücudun değişik bölgelerinde (baş, bacakların distal kısımlarında, ayak ve tırnak) görülen ve beyaz kıllardan oluşan lekelere “nişane” denir. Doru ve kula donlu atlarda bazen görülebilen “ester çizgisi” de nişane sayılır.
Atlarda nişaneler eşkal tespiti yapılırken donla birlikte, eğer mevcut ise doğru bir şekilde tespit edilmesi gerekir. Aynı ırk, aynı yaş ve aynı cinsiyete sahip atları birbirinden ayırt etmek için yapılan morfolojik muayenelerin en önemlilerinden biri de nişanelerin net bir şekilde belirlenmesidir.
Alında Görülen Nişaneler
Alında birkaç beyaz kıl: Alında belli sayıda (sayılabilecek miktarda) beyaz kılların bulunması
Alın Çok Beyaz: Alında beyaz kıllar bir önceki nişaneden biraz daha fazladır (Sayılamayacak miktarda).
Alında Kartopu: Alında görülen beyazlığın yuvarlakça olmasına denir. Büyüklüğüne göre küçük, orta ve büyük kartopu adları verilir.
Alında Yıldız: Alındaki beyazlık köşeli olursa (yıldız gibi beş köşeli olması şart değildir) bu isim verilir. Büyüklüğüne göre küçük, orta ve büyük olur.
Alında Ay: Beyazlık ay şeklini andırıyorsa bu isim verilir. Ayın açık olan ağzının sağa, sola, aşağı veya yukarı dönüklüğü de belirtilir.
Alında Akıtma: Alındaki beyazlık aşağıya doğru (burun üzerine doğru) biraz uzamış ise bu isim verilir.
Burun Üzerindeki Nişaneler
Burun üzerindeki nişanelere “akıtma” denir. Akıtma çeşitleri aşağıda tanımlanmıştır.
Yarım Akıtma: Akıtma burun üstünün yarısına kadar iniyor ise bu isim verilir. Akıtma geniş veya ince ise bu özelliği de belirtilir.
Tam Akıtma: Akıtma bütün burun üstünde uzanır ise bu isim verilir. Yine geniş veya ince olduğu belirtilir.
Yarım Yüzü Güzel: Akıtma burun üstünün bir yarımına yayılırsa bu isim verilir.
Yüzü Güzel: Akıtma burun üstünün her iki tarafına yayılırsa bu isim verilir.
Kesik Akıtma: Akıtma burun üzerinde kesilmiş ve biraz aşağıdan tekrar başlamış ise bu isim verilir.
Ağzı Kilitli: Akıtma üst dudaktan alt dudağa geçmiş ise bu isim verilir.
Burun Ucu Abraş: Burun ucunda görülen beyazlığa “abraş” denir. Abraş bütün burun ucunu kaplamıştır.
Burun Ucu Abraş Nişaneli: Burun ucunda küçük bir abraş bulunduğunda bu şekilde isimlendirilir.
Bacaklarda Görülen Nişaneler
Bacaklarda görülen nişanelere “seki” adı verilir. Seki çeşitleri sırası ile şunlardır.
Seki Eseri: Koronada ufak leke şeklinde beyazlığın bulunması
Seki Nişanesi: Beyazlığın ince bir şerit şeklinde koronayı sarması
Alçak Seki: Beyazlık bukağılık çukurluğunun üzerine geçerse
Tam Seki: Beyazlığın topuğa* kadar çıkması
Tam Olmayan Seki: Beyazlığın topuğu tam olarak sarması
Yüksek (Geçik) Seki: Beyazlık topuğun üzerine geçerse
Çizme Seki: Beyazlık carpus ve tarsus eklemlerine kadar uzanırsa
Çizmenin üst kenarına göre de düzgün olmayan, köşeli ve sivri seki adları verilir. Seki üzerinde siyah ya da kırmızı benekler varsa “Benekli seki” denir.
(*) Anatomik olarak topuk burası değildir. Burası insanlarda topuğa benzediği için bu isim verilmiştir.
Tırnakta Görülen Nişaneler
Tırnakta görülen nişaneler de beyazlık ve alacalık olarak belirtilmelidir. Tırnak beyaz ve siyahla karışık olursa “alaca” denir. Tırnaklardan beyaz olan beyaz, alaca olan ise alaca olarak isimlendirilir. Dört tırnağın hepsi siyah ise hiçbir tanımlama yapılmaz.
Prof. Dr. Rafet Arpacık’ın At Yetiştiriciliği (1994) kitabından alınmıştır.
Kaynaklar
- ARPACIK, R. (1993): At Yetiştiriciliği. Ders Notları. Teksir. Ankara
- BATU, S. (1951): Damızlık Seçimi ve Exterieur Bilgisi. A.Ü. Vet. Fak. Yayınları, No:10. Ankara
- KUTSAL, A. ve SANCIKÇIOĞLU, M. (1985): Türkiye Safkan Arap Atlarında Donlar, Nişaneler ve Bunların Kalıtımı. Lalahan Zoot. Araş. Enst. Derg., XXV (1-4): S:3-29.7