14 Maddede Cirit Atı Özellikleri

Cirit nedir?

Ata sporumuz cirit; âdeta Türklerin savaşa hazırlık provasıdır. Günümüzde cirit meydanında oynanan “Cirit” savaş esnasında at ve insan hareketlerini geliştirmek üzere ortaya çıkmıştır. Orta Asya’dan bugüne kadar varlığını sürdüren geleneksel sporumuz cirit oyununun merkezi günümüzde Erzurum’dur.

Cirit atı özellikleri arasında korkusuz olması, hızlı ve çevik olması gelmektedir.

Cirit Hakkında Yapılan Araştırmalar

Cirit isimli çalışmasıyla değerli bir hipolog olduğunu öğrendiğimiz Bay Dehri, Anadolu’da cirit atlarında halkın aradığı özellikleri büyük bir ciddiyetle tespit etmiştir.

Anadolu halkında iyi bir atın ne gibi özellikler içermesi gerektiği hakkında yerleşmiş inançlar vardır. Atçılık gelişmiş fakat tradisyon (gelenek ve görenekler) kısmen canlı yaşamaktadır. Bu bir ulus için bir değerdir ve atçılığı ilerletmek için çağdaş ve ilmi temellerde ülkeye yaymak isteyen teşkilatların işini kolaylaştıracak unsurlardır. Atçılık alanında geçmişten gelen böyle bir geniş kültür ülkede atçılığı geliştirmek için yapılacak çalışmayı çok kolaylaştıracak bir nitelik ve önemdedir. Birçokları tarafından ret ve yok sayılan bu tradisyonun değerini takdir etmek ve bundan yararlanmak gerekir.

Cirit Atlarında Aranan Özellikler

Cirit; eski zamanlarda olduğu kadar olmasa bile geçmişten günümüze varlığını devam ettirmektedir. Yüzyılların birikimiyle atalarımızın cirit oyununda elde ettiği birikimler hala günümüze ışık tutmaktadır. Bu 14 maddede yer alan cirit atlarının özelliklerini keyifle okuyacağınızı umuyoruz.

1. Bir at ne donda, ne kesimde olursa olsun ciride yarayabilmek için don ve diğer nitelikler arasından bunlarda bazı özellikler aranır. Eski ciritçilere göre konur, al, demir kır, yağız atlar diğerlerine göre üstündürler.
2. Konur ve al at en korkunç uçurumdan bir çeşit uçarcasına sıçrar.
3. Demiri kır at alımlı, gösterişli, sıcağa ve soğuğa daha dayanıklıdır. Başı daralınca uçan kuşlara bile hükmeder. At soyunun beyidir.
4. Yağız atlar uğurlu, kara gözlü olurlar. Yolunu bulursa dağlar, tepeler, adımları arasında yok olur. Kanı burnundan damlayıncaya kadar gider.
5. Toprak sarısı, pamuk kır, alaca, karga alacası gibi donlardaki atların bilekleri gevşek olduğundan, çabuk köpüklenir, çabuk yorulur, hele karga alacası öküzün bir eşidir. Karnı yırtılsa bile davranışını bozmaz.
6. Yağız atların yükseklikleri 1.50 – 1.60 m arasında olması, ön kısmın arkadan yüksek olması gerekir.
7. Sağrısı yüksek olanlar tavşanayaklı olur ki, bunların yokuş aşağı inemeyecekleri anlaşılır.
8. Sol ön ayağı veya iki art ayakları sekili olursa ve sekiler bileklerin sonuna kadar varırsa, pek uğurlu ve kutlu tutulur.
9. Dört ayağı sekili, çapraz sekili veya ağzı kilitli olursa, bu nişane iyi sayılmadığından, binmek şöyle dursun ahırdan içeriye bile alınmaz. Böyle ata binenlerin ciritlere katılmamaları bir yana, bakıcı olarak bile ciritte bulunmasına izin verilmez.
10. Alnında küçük bir kartopu veya burun üstüne doğru uzanan ince bir akıtma en güzel nişanelerden sayılır.
11. Kulakların arası açık, yancıkları geniş, sağrı düzgün ve yoğun, bacaklar dik, burun delikleri yumuşak, ince, uzun olması gereklidir.
12. At çekiç başlı, kalem kaşlı, kalkan göğüslü, öküz bilekli, turp tırnaklı, elma gözlü, keskin bakışlı, deve kirpikli, yerden yapılı, yastı ağaç (çapak balığı) karınlı, kuyruğunun kuyruk sokumundan yukarısı taşkın, tokaç gibi yoğun, uzun ve ince kıllı olması istenir.
13. Bikanak (topuk) ile ökçe arasına dört parmak sığması gerekir.
14. Bukalığı kısa, ön ve arkası bu ölçülerde veya arkası uğurundan (önden) daha uzun olanlar koşarken art ayaklarını ancak ön nal izlerine bastırdıklarından, adımları kısa olur. Çok koşamaz ve böyle atlar ciritte ne kendisini ne de binicisini değnekten kurtaramaz. Cirit ve yarış atlarının art ayakları ön nal izinden en az dört parmak daha ileriye basmalıdır.

Erzurum’da Cirit Oyunu

Kaynak: TRT Avaz