Cirit oyunu iki farklı takım arasında oynanan geleneksel bir atlı spordur. At üzerindeki oyuncuların birbirlerini ok ile vurmaları veya bu oktan kaçmaları şeklinde oynanan oyuna cirit oyunu denir. Eski adı olan çevgan ya da çavgan halen bazı yörelerde kullanılmaktadır.
Türk milleti atlı göçebe kültüründen gelmiş asil bir millettir. Bu göçebe türü yerleşimleri ile büyük bir uygarlığın kurucuları olmuşlardır. Atlı göçebe kültürleri ile 6 asra damgalarını vurmayı bilmişlerdir. Bu yazımızla cirit hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Cirit Oyunu İle Kültürümüzün Canlanması
Geçmiş ve bu güne ait hayvanlar ile ilgili en önemli bilgilerden birisi atların üstün zekâlarıdır. Atlar ile başlayan uygarlığımızın çok uzun sürmesinde ki belki de bir hikmette budur. Tarihler boyu kurulmuşken büyük uygarlığımız dahil şahidi olan at bugün cirit oyunu ile yeniden keşfedilmektedir. Bilhassa köylerimizde yaşayan insanlarımızı cirit oyununa büyük bir ilgi göstermektedirler. Bunun bilinen en önemli sebebi Osmanlının toprak ile bütünleşen devlet düzeni olması dolayısı ile denilebilir.
Cirit Nedir? Kuralları Nelerdir?
Osmanlı döneminde ve belki de daha önceki dönemlerde cirit oyunu bugünkü futbol tutkusuna benzer bir şey ifade ediyor idi. Oynanan cirit oyunları heyecan ile beklenmekte ve dilden dile konuşulmakta idi. Peki bu meşhur oyun cirit nedir, nasıl oynanmaktadır, kuralları nelerdir?
Cirit ‘kara cirit’ ve ‘kurallı cirit’ olmak üzere ikiye ayrılan bir oyundur. Kara cirit tarihten geldiği şekli ile kalan cirit oyunudur. Kara cirit oyunu kuralların değil yiğitliğin ön plana çıkmış olduğu bir oyundur. Bu yönünden dolayı daha fazla izlenmektedir. Kurallı cirit kara ciridin güncelleştirilerek kurallar ile kısıtlandığı bir çeşididir. Günümüzde lisanslı olarak yapılmaktadır. Hakem, lig ve puan gibi modern sporlarda bulunan unsurlar burada da bulunmaktadır.
Kara ciritte insanlara keyif veren tüm kurallar kurallı ciritte de bulunmaktadır.
[ilgilikarti2 id=”3558″]Cirit Oyununun Keyif Veren Hareketleri
İzleyenlerin en fazla zevk aldıkları cirit oyunundaki hareket rakip ile dalga geçmek amacı ile yapılan hareketlerdir. Bu hareketler atı ile cirit atma gerçekleştirecek olan bir takım oyuncusunun atacakmış gibi yapması sonucu rakibinin korku ifadelerini görmektir. Bu keyif veren hareket her iki cirit çeşidinde de bulunmaktadır.
Cirit oyunu nasıl oynanır?
Oyuncular birbirlerini ciritle vurmak isteyerek atları ile dolanırlar. Burada birbirlerinin hamlelerinden ustaca kurtulmaya çalışmak oyunu keyiflendiren bir unsur olmak ile birlikte herhangi bir puan karşılığı bulunmamaktadır. Oyuncunun diğer oyuncuya isabet etmesi puan ile puanlandırılır. 6 puanlık vuruşlar oyun da en kıymetli puan olarak görülmektedir. Yapılması oldukça zordur. Bunun dışında 3 puan verilen durumlar vardır. Bu durumlar at ve biniciden kaynaklanan kaliteli hareketlere verilmektedir. Hamle yapmakta olan takım oyuncusunun önünün cirit ile kesilmesi veya kendi bölgesine geçmeden bağışlama ifadesine de 3 puan verilir. Kimi oyuncular bu puan ile yetinmeyip vurmak isteyerek ya 3 puan almaktan olurlar veya 6 puanı hanelerine yazdırırlar. Kaçan rakip oktan güzel bir hareket ile kurtulması sonucunda veya ciridi havada yakalaması sonucu puanı rakip takım kazanır.
Cirit oyununda da güncel sporlarda olduğu gibi kural hatası dolayısı ile cezalandırılma durumları bulunmaktadır. Bu kurallar halen tartışılmaktadır. Bu kurallar çizgiye basma, zaman ihlali gibi durumlarda oluşmakta olup rakip takıma 1 puan verilmesine sebep olmaktadır.
En Doğal Cirit Oynanan Bölge
Atlı cirit oyununun oynanmasında birçok yeni puanlamalar ve cezalar uygulanmaktadır. Bu oyunun en doğal hali yüksek bölgelerde kurulmuş olan köylerde oynanmaktadır. Bilhassa Erzurum ve Kars bölgelerinde kışın yatmak dinlenmek şöyle dursun tam tersi bir durum söz konusudur. Bu bölgelerde oynanan bu cirit oyununa kış ciridi denmektedir. Bu vesile ile birçok misafir ağırlanır önemli hazırlıklar yapılır.