Atlarla ilgili bir acil durum söz konusu olduğunda ve müdahale etmek zorunda kaldığınızda neler yapmanız gerektiği konusunda ne kadar bilgilisiniz?
Devasa cüsselerine rağmen atlar, sağlık yönünden son derece hassas canlılardır. Atlar, yaşadıkları bir sağlık sorununda kısa sürede güçten düşer ve eski gücünü kaybeder. At sahipleri bakımından atların yaralanmalarında yapılacak ilk müdahaleler detaylı olarak öğrenilmelidir. Atların yaralı halde yürütülmeye çalışılması, yaralı atın sağlığını tehlikeye atan en önemli yanlıştır.
At hastalıkları ve tedavisi konusunda yeterli bilginiz olursa hata yapma ihtimaliniz de azalır.
Acil durumlarda en iyi reaksiyon gösterenler kişiler ne yapacağını bilenlerdir. Gerekli olan sadece, detaylı bir hazırlık, iyi bir organizasyon ve soğukkanlılık.
- İlk yardım esnasında kullanılabilecek malzemeleri öncesinde hazırlamalı, zaman zaman son kullanma tarihi ve sağlamlığını kontrol edilmelidir.
- Acil durumda ilk ulaşılacak veteriner ve at taşıyıcı gibi numaralar hazır bulundurulmalıdır.
Atlarda İlk Yardım Öncesi Neler Yapmalıyız?
Acil durumlarda zaman her şeyden daha önemlidir. Veteriner gelene kadar doğru teşhisi koymak ve acil müdahaleyi yapabilmek için önceden bilmeniz gereken hayati hususlar söz konusudur.
Veteriner Hekimler İçin Acil Önemli Bilgiler
Acil bir durumda en iyi müdahaleyi yapabilmek için kontrollerde düzenli olarak aynı veterineri çağırırsanız atı tanıyacağı için daha hızlı müdahale edecektir. Yaralanma veya rahatsızlık esnasında önce telefonda aşağıdaki hususları veterinere aktarabilmelisiniz. Veteriner gelene kadar size ilk yardımda yapmanız gerekenleri anlatacaktır.
- Atın adı
- Yaşı, ırkı, cinsiyeti
- Vücut ısısı, nabız ve solunum sayısı (TPR)
- İştah ve su tüketimi
- Terslemede değişiklik ve miktar
- Eğer biliniyorsa problemin durumu, belirtiler ve zamanı
- At bu problemlere ne zaman öncesine kadar sahip?
- Belirtiler ne zaman başladı? Kötüleşti mi, İyileşti mi, veya durumunu koruyor mu?
- Eğer kanama varsa ne kadar?
- Ata düzenli olarak ilaç tedavisi yapılıyor mu? En son ne zaman bitkisel ya da ilaç tedavisi yapıldı mı?
- At herhangi bir ilaç tedavisine duyarlı mı? Atta alerji var mı?
- Son zamanlarda yemlerde ve çevre şartlarında değişiklik var mı?
- Diğer gözlem ve bilgiler
At ile İlgili Genel Gözlemlerinizi Not Alın
Veteriner gelene kadar ve rahatsızlık esnasında bu hususları düzenli not ederseniz, atınızdaki değişimi daha iyi görebilirsiniz. Uzun süreli rahatsızlıklarda atın başında hep aynı kişi duramayacağı için daha sağlıklı bilgi edinebilirsiniz.
- Nabız ve soluk alıp-verme oranları
- Vücut sıcaklığı
- Mukozal membranların rengi
- Hayvanın pozisyonu (Baş ve uzuvların pozisyonu vb.)
- Davranışları (Özellikle anormal olan her davranışı not edin)
- At ile ilgili genel gözlemleriniz
- Tersleme, kaşanma, su içme, yem yeme zamanları
- Altlığın durumu
- Söz konusu değişikliklere neden olabilecek yem, altlık, ilaç vb. unsurları
Atlar İçin İlk Yardım Çantasında Neler Bulunmalıdır?
At sahibinin ilk yardım çantası şunları içermelidir:
- Dezenfektan – yaraları yıkamak için.
- Deriyi temizlemek için çubuklar – dezenfektan ile arındırılmış küçük temizleme çöpleri.
- Yara temizleme için krem veya solüsyonu.
- Yara merhemi veya tozu.
- Yara bandajları.
- Sargı bandaj.
- Yara bandı.
- Gazlı bez.
- Pamuk.
- Buz kalıpları
- Termometre.
- Makas (keskin, ancak güvenlik için yuvarlak uçlu!
- Sinek kovucu sprey vb.
Atlarda Ortopedik Yaralanmalarda İlk Müdahale
Atların ayaklarından yaralanmaları durumu sıkıntılı bir sürecin başlaması anlamına gelir. Bacak kısmından yaralanan veya kırık sorunu yaşayan atlara ilk müdahale atı bulunduğu yere yatırmayla başlar. Atın bacağının üzerine basmaması gerekmekte olup, sabit bir şekilde durması sağlanır. Burada atın bacağına yapılacak yanlış bir hareket, iyileşme sürecini doğrudan etkileyecek bir detay olduğundan son derece dikkatli olunmalıdır. İlk müdahale sırasında yapılacak bir yanlış, daha büyük bir travmaya sebep olmaktadır. Yaralı at sabit bir şekilde bekletilmeli ve bacak kısmına dokunulmamalıdır.
İlk Müdahalede Acele Edilmelidir
Hareket etmemesi sağlanan at için kurtarma faaliyetleri bu aşamadan sonra detaylı olarak şekillendirilmeli, sakin olunmalı ve öncelikle bir veteriner hekimden yardım alınmalıdır. Veterinerin atı muayene ederken olayın detayını araştırması, atın sıvı kaybı, yarası varsa yarasının bakımı, kırık kontrolü, farklı bir travmaya maruz kalıp kalmadığını tespit etmesi gereklidir. Aynı zamanda enfeksiyon riski ve eklem kontrolü yapılması da son derece önemlidir.
At Teşekküllü Bir Kliniğe Götürülmelidir
Veteriner kontrolü sonrasında tespit edilen bulgulara göre, tıbbi tedbirlerin alınması için ambulansla kliniğe götürülmelidir. Atı bu anlamda ambulansa ve kliniğe taşımak kolay bir işlem değildir. Eğer atta herhangi bir komplikasyon gelişmemişse ve sakinse bu aşamada enjeksiyon uygulamak gerekli değildir. Ancak atta komplikasyon gelişmiş ve olumsuz bulgular varsa enjeksiyon uygulanmalıdır. Atın sorunu kırık bir bacaksa, bu aşamada kırık bacağın atın metabolizmasına ya da atın anatomisine uygun bir şekilde toparlanmasının sağlanmasıdır. Bacağın alt ve üst eklem kemikleri uygun şekle getirilerek bandaj, eğer bandaj yeterli gelmiyorsa alçı ile sabit hale getirilmelidir. Kırık için bu önlemler alındıktan sonra klinikte tıbbi tedavi uygulanmalıdır.